نام علمی گیاه: Mentha piperata , Mentha piperat , Mentha glabrata
نام انگلیسی : pepermint یا Mentha
نام فارسی: نعناء یا تعناع
اثرات درمانی : نعناع فلفلی از زمان های قدیم به عنوان یک گیاه معطر و اشتها آور به کار می رفته است.از خواص دارویی نعناع می توان به خاصیت ضد اسپاسم،پیشگیری کننده از تهوع، ضد نفخ و خنک کنندگی آن اشاره کرد (4).اسانس این گیاه دارای ماده ای به نام منتول است که ایجاد احساس خنکی در دهان می کند و از این رو به عنوان طعم دهنده و معطر کننده در داروها، خمیردندان ها و شکلات ها استفاده می شود.همچنین از این گیاه در درمان التهاب های مخاط دهان و گلو، پایین آورنده ی فشار خون و چربی، ضد تصلب شرایین، ضد نفخ، مؤثر در درمان زخم معده و اثنی عشر، گاستریت، اسپاسم دستگاه گوارش، ضد قارچ و برای رفع خارش و سوزش حاصل از گزیدگی ها و سوختگی استفاده می شود (7-5).دم کرده ی برگ نعناع فلفلی دارای اثر آرامبخش و مسکن ضعیف بوده و ضماد آن در کاهش خارش جلدی مؤثر است (8).
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر :
گیاه نعناع فلفلی به دلیل دارا بودن ترکیبات منتول،منتون، ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی و همچنین اکسید کننده هایی مثل پیپر یتنون اکسید و ترپن ها فعالیت مهاری در برابر باکتری ها، قارچ ها و ویروس ها دارد (9،10).مطالعات بسیاری در زمینه ی فعالیت ضد قارچی اسانس نعناع فلفلی به دلیل دارا بودن مقادیر بالایی از منتول،تیمول و کارواکرول در محیط آزمایشگاهی انجام گرفته است و بر همین اساس نشان داده شده است که این ترکیبات مهمترین اجزای مؤثر در فعالیت ضد قارچی و ضد میکروبی نعناع فلفلی هستند (11،12).تیمول به عنوان ترکیب طبیعی ضد باکتریایی قوی، به تنهایی یا در ترکیب با سایر مواد ضد باکتریایی به کار برده می شود و نشان داده شده است که تیمول در برابر قارچ ها و مخمرهای بیماری زای آسپرژیلوس و کاندیداآلبیکنس اثرات مهار کنندگی بالایی دارد (13).اسانس نعناع فلفلی قادر است از طریق جلوگیری از تغییر شکل در دیواره ی مخمر کاندیدا آلبیکنس مانع از ایجاد شکل پاتوژن و در نهایت باعث مهار عفونت می گردد (10).همچنین در تحقیقات دیگر مشخص شده است که عصاره ی متانولی نعناع فلفلی فعالیت ضد قارچی بسیار خوبی در برابر سویه های ساکارومیسزسرویزیه و پنیسیلیوم توتاتوم دارد (14).نتایج تحقیقات نشان می دهد که استفاده ی موضعی از پماد حاوی اسانس برگ نعناع فلفلی، به خصوص در دوز بالا موجب کاهش طول دوره ی التهاب و شروع مرحله ی دوم روند التیام زخم عفونی می شود (15).همچنین مشخص شده است که اسانس نعناع فلفلی از طریق کاهش اسپاسم عضلات صاف گوارش منجر به کاهش درد در ناحیه شکم می شود (16،17).و گزارش شده است که اسانس این گیاه منجر به کاهش درد پس از سزارین می شود (18).در تحقیقات ثابت شده است که عصاره ی آبی و اتانولی نعناع فلفلی سبب بهبود تورم و التهاب می شود.منتول موجود در این گیاه روی رسپتورهای Kappa-Opioid اثر می گذارد و منتول موجود در عصاره ی آبی و الکلی نعناع روی رسپتورها اثر نموده و بدین طریق جریان و انتقال سیگنال درد را مهار و بلوک می کند و منجر به کاهش درد می شود (19).همچنین پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که روغن نعناع فلفلی اثر ضد باکتریایی قوی داشته که می توان اثر آن را با اثر آنتی بیوتیک جنتامایسین برابر دانست (20). در تحقیقی دیگر کاربرد عصاره ی الکلی نعناع بر 66 نفر با سابقه ی Herpes انجام گرفت و مشخص شد که استفاده از عصاره ی الکلی نعناع فلفلی سبب مقاومت بیشتر نسبت به این بیماری شده است و نیز دوره ی التیام را در بیماران کوتاه تر کرده است (21).
ترکیبات اصلی و دارویی این گیاه : اسانس نعناع فلفلی شامل تیمول، کارواکرول، منتول، 1و 8 سینئول، آلفاپینن، بتاپینن، لینالول و لیمونن می باشد.بیشترین و مهمترین ماده مؤثره در نعناع فلفلی منتول می باشد که حدود 70-3 درصد روغن فرار نعناع را تشکیل می دهد.و این میزان بسته به نوع و شرایط محیطی نعناع متغییر است. همچنین این گیاه حاوی فلاونوئیدها، ترپن ها، رزین و ترکیبات تاننی می باشد (3-1).
احتیاط مصرف در این گیاه : عوارض آلرژیک استفاده از نعناع فلفلی بسیار نادر بوده و یا در صورت بروز حساسیت بسیار خفیف خواهد بود.مصرف خوراکی این گیاه برای افرادی که سنگ کیسه صفرا دارند توصیه نمی شود.زنان باردار و کودکان زیر 2 سال مجاز به استفاده از اسانس و ترکیبات این گیاه نمی باشند.استفاده از روغن نعناع فلفلی به صورت مستقیم بر روی پوست سبب بروز حساسیت و التهاب پوست می شود.استفاده بیش از حد از اسانس این گیاه به خصوص در دوز بالا سمی بوده و موجب بالا رفتن فشار خون، تهوع و درد معده می شود (2،8).
منابع
1-Fadaei S,Aberoomand Azar P,Sharifan A,Larijani K, Evaluation of Antimicrobial Activity of Mentha piperita L.Essential Oil and Its Comparison with Sodium Benzoate Food Technology & Nutrition ,Winter 2011, Vol. 8 .
2-Samsam Shariati H, Moatar F. Natural plants and drugs.1thed. Tehran:Kivan; 1997.p.55-102.
3-Samsam-Shariat H. Collection of medicinal plants. 2nd ed. Esfahn: Mani Pub, 2007: PP:19.
4- زرگری، علی. 1371 . گیاهان دارویی .انتشارات دانشگاه تهران5-14.
5-Aridogan, B. C., Baydar, H., Kaya, S. ODemirci, M., Ozbaşar, D. & Mumcu, E.(2002). Antimicrobial activity and chemical composition of some essential oils. Archives of Pharmacal Research, 25, 860-864.
6-Blumenthal M. The complete German Commission E monographs: therapeutic guide to herbal medicines. Austin: American Botanical Council, 1998.
7-Fleming T. PDR for herbal medicines.Montvale, NJ: Medical Economics Copany, Inc., 1998.
8-Nafisi A. The food and beverage attributes through out the ages in various nations. Journal of Esfahan University of Medical Sciences 1990 ;1:32-44.(Persian).
9-Conforti, F., Sosa, S., Marrelli, M., Menichini,F., Statti, G.A., Uzunov, D., et al. (2008):In vivo anti-inflammatory and in vitro antioxidant activities of Mediterranean dietary plants. J. Ethnopharmacol. 116(1): 144-51.
10-Tyagi, A.K., Malik, A. (2011): Antimicrobial potential and chemical composition of Mentha piperita oil in liquid and vapour phase against food spoiling microorganisms. Food Control. 22(11): 1707-14.
11-Dambolena, J.S., López, A.G., Rubinstein,H.R., Zygadlo, J.A. (2010): Effects of menthol stereoisomers on the growth, sporulation and fumonisin B1 production of Fusarium verticillioides. Food Chem. 123(1): 165-70.
12-Singh, R., Shushni, M.A., Belkheir, A.(2011): Antibacterial and antioxidant activities of Mentha piperita L. Arab. J.Chem. In Press.
13-Giordani, R., Regli, P., Kaloustian, J., Mikail,C., Abou, L., Portugal, H. (2004): Antifungal effect of various essential oils against Candidaalbicans. Potentiation of antifungal action of amphotericin B by essential oil from Thymus vulgaris. Phytotherapy Res. 18(12):990-995.
14-Mathur, A., Purohit, R., Mathur, D., Prasad,G., Dua, V. (2011): Pharmacological investigation of methanol extract of Mentha piperita L. roots on the basis of antimicrobial,antioxidant and anti inflammatory properties. Der. Pharmacia. Sinica. 2(1):470-477.
15-Lewis, L.E., Bain, J.M., Lowes, C.,Gillespie, C., Rudkin, F.M., Gow, N.A.,Erwig, L.P. (2012) Stage specific assessment of Candida albicans phagocytosis by macrophages identifies cell wall composition and morphogenesis as key determinants. PLoS pathogens. 8(3): e1002578.
16-Nishimoto N, Kishimot T. Interleukin 6: from bench to bedside. Nat Clin Pract Rheumatol 2006; 2: 619 626.
17-Samsam-Shariat H. Collection of medicinal plants. 2nd ed. Esfahn: Mani Pub, 2007: PP:19.
18-Fazel N.Effect of supermint oil (peppermint) on pain after cesarean. Journal of Babol University of Medical Sciences 2004;25:28-33.(Persian).
19-Tavakoli M,Sedaghat M. Medicinal Plants. 4nd ed. Tehran: Rouzbahan Press,1992.p.50-150.
20-Singh, R, Muftah A, Shoshni M, Asma B. Antibacterial and antioxidant activities of Mentha piperita L. Arabian Journal of Chemistry. 2011; 10:1016-1017.
21-Koytchev R, AIken R, Dundarov S. Balm mint extract for topical treatment of recurring herpes labialis. Phytomedicine 1999; 6: 225-230.
