سولینداک یک داروی ضد التهاب غیر استروئیدی است که به صورت یک پرودراگ (ماده پیشدارویی) مصرف میشود و پس از متابولیسم در کبد، به متابولیت فعال سولفید تبدیل شده که با مهار آنزیمهای سیکلواکسیژناز، موجب کاهش درد، التهاب و تب میشود. این دارو به دلیل مکانیسم اثر و مسیر متابولیسم خاص، در موارد بالینی مختلفی کاربرد دارد.
۱. موارد مصرف تأیید شده (مصارف بالینی اصلی)
سولینداک برای تسکین نشانهها و علائم حاد و مزمن التهابی زیر توسط مراجع بینالمللی تأیید شده است:
آرتروز (استئوآرتریت) و آرتریت روماتوئید
- توضیح بالینی: سولینداک در مدیریت طولانیمدت یا حاد التهاب و درد مفصلی در هر دو نوع آرتروز (فرسایشی) و آرتریت روماتوئید (التهابی سیستمیک) تجویز میشود. این دارو درمانی علامتی محسوب میشود و بیماری را درمان نمیکند.
- نکته کاربردی: برای تسکین علائم آرتریت، ممکن است حدود یک هفته یا بیشتر زمان نیاز باشد تا بیمار به پاسخ درمانی مطلوب دست یابد. دوز معمولاً ۱۷۰ تا ۲۰۰ میلیگرم دو بار در روز است.
اسپوندیلیت آنکیلوزان
- توضیح بالینی: در بیماران مبتلا به این نوع از آرتریت که مفاصل ستون فقرات و ساکروم را درگیر میکند، سولینداک برای کاهش سفتی مفاصل و تسکین درد و التهاب به کار میرود. هدف، بهبود تحرک و کیفیت زندگی بیمار است.
آرتریت نقرسی حاد
- توضیح بالینی: سولینداک در دورههای تشدید و حملات حاد نقرس به منظور کنترل سریع درد و التهاب شدید مفاصل ناشی از رسوب بلورهای اسید اوریک بسیار مؤثر است.
- نکته کاربردی: دوز اولیه معمولاً بالاتر است (مثلاً ۲۰۰ میلیگرم دو بار در روز) و پس از کنترل علائم حاد (معمولاً در حدود ۷ روز)، بسته به صلاحدید پزشک، درمان متوقف یا دوز کاهش مییابد.
درد حاد شانه (بورسیت سابآکرومیال و تاندونیت سوپرااسپیناتوس)
- توضیح بالینی: برای دردهای حاد و التهابی ناحیه شانه، از جمله بورسیت (التهاب کیسههای مفصلی) و تاندونیت (التهاب تاندون) در ناحیه شانه، سولینداک به عنوان یک ضد التهاب قوی استفاده میشود.
- نکته کاربردی: این مصرف معمولاً برای مدت زمان کوتاه (۷ تا ۱۴ روز) توصیه میشود تا فاز التهابی حاد کنترل شود.
۲. موارد مصرف خارج برچسب
این موارد توسط سازمانهای نظارتی به صورت رسمی تأیید نشدهاند اما بر اساس شواهد بالینی و تحقیقات، توسط پزشکان استفاده میشوند:
پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی
- توضیح بالینی: سولینداک گاهی برای کاهش تعداد و اندازه پولیپها در کولون و رکتوم بیمارانی که مبتلا به پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی هستند، به کار میرود. این یک وضعیت پیشسرطانی است که خطر سرطان روده بزرگ را به شدت افزایش میدهد.
- مکانیسم عمل (توجه ویژه پزشک): تحقیقات نشان دادهاند که سولینداک نه تنها آنزیمهای سیکلواکسیژناز را مهار میکند، بلکه میتواند به القای مرگ برنامهریزیشده سلولی (آپوپتوز) و مهار رگزایی در سلولهای پولیپ کمک کند. این عملکرد دوگانه آن را در پیشگیری از سرطان روده بزرگ در بیماران پرخطر، مورد توجه قرار داده است.
- نکته کاربردی: دوز معمولاً ۱۷۰ تا ۲۰۰ میلیگرم دو بار در روز است و در این موارد، نظارت دقیق گوارشی و کولونوسکوپی منظم ضروری است.
سایر کاربردهای بالقوه
برخی مطالعات محدود، کاربرد سولینداک را در شرایطی مانند نارسایی کلیوی نوع بارتر یا جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه در بیماران پرخطر مطرح کردهاند، اما این مصارف هنوز در مرحله تحقیقاتی هستند و به عنوان یک توصیه بالینی گسترده مطرح نیستند.
توصیههای مهم در تجویز سولینداک (هشدارها)
سولینداک، مانند سایر داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، خطر حوادث قلبی-عروقی جدی (مانند سکته قلبی و سکته مغزی) را افزایش میدهد و خطر خونریزی یا زخم گوارشی را به همراه دارد.
- نظارت بالینی: در استفاده طولانیمدت، پایش دورهای عملکرد کلیه، کبد و شمارش کامل سلولهای خونی توصیه میشود.
- نارسایی کبد و کلیه: با توجه به اینکه سولینداک یک پرودراگ است و متابولیسم کبدی پیچیدهای دارد، در بیماران با اختلال شدید کبدی یا کلیوی باید دوز کاهش یابد و با احتیاط فراوان تجویز شود.
- جراحی بایپس عروق کرونر: سولینداک در زمان جراحی بایپس عروق کرونر مطلقاً ممنوعیت مصرف دارد.