سیلوستازول یک مهارکننده فسفودیاستراز نوع ۳ (PDE3) با خواص دوگانه ضد تجمع پلاکتی و گشادکننده عروق است. این دارو با تکیه بر منابع معتبر بینالمللی، موارد مصرف تأیید شده و همچنین کاربردهای Off-Label مهمی دارد که در ادامه به تفصیل برای پزشکان ارائه میشود.
۱. موارد مصرف تأیید شدهتنها مورد مصرف تأیید شده سیلوستازول در سطح بینالمللی برای درمان علائم یکی از شایعترین بیماریهای عروقی محیطی است:
لنگیدن متناوب در بیماری شریان محیطی
توضیحات کاربردی و بالینی: - لنگیدن متناوب درد یا گرفتگی عضلانی است که به طور معمول در عضلات ساق پا در طول فعالیت بدنی (مانند راه رفتن) رخ میدهد و با استراحت از بین میرود. این علامت ناشی از کاهش جریان خون به عضلات (ایسکمی) به دلیل تنگی شریانهای محیطی است.
- هدف درمانی: سیلوستازول برای افزایش حداکثر مسافت پیادهروی و افزایش مسافت پیادهروی بدون درد در بیماران مبتلا به لنگیدن متناوب ناشی از PAD استفاده میشود.
مکانیسم اثر دوگانه:
- گشادکنندگی عروق: سیلوستازول با مهار PDE3، سطح آدنوزین مونوفسفات حلقوی (cAMP) را در سلولهای عضله صاف عروق افزایش میدهد. افزایش cAMP منجر به شل شدن عضله صاف و گشاد شدن عروق محیطی میشود، در نتیجه جریان خون به اندامها (به ویژه ساق پا) بهبود مییابد.
- ضد تجمع پلاکتی: این دارو همچنین با افزایش cAMP در پلاکتها، تجمع پلاکتی را مهار کرده و از تشکیل لخته جلوگیری میکند، هرچند که کاربرد اصلی آن بر گشادکنندگی عروق متمرکز است.
- نکات بالینی: بهبود در مسافت پیادهروی ممکن است ۴ تا ۱۲ هفته پس از شروع درمان مشهود باشد. این دارو یک جایگزین برای ترک سیگار و سایر اصلاحات سبک زندگی نیست، بلکه به عنوان یک درمان دارویی مکمل استفاده میشود.
۲. موارد مصرف Off-Labelبه دلیل خواص ضد پلاکتی و گشادکنندگی عروق سیلوستازول، تحقیقاتی در زمینههای پیشگیری از حوادث ایسکمیک عروقی انجام شده است:
الف. پیشگیری ثانویه از سکته مغزی
توضیحات کاربردی و بالینی: - در بیمارانی که قبلاً دچار سکته مغزی یا حمله ایسکمی گذرا (TIA) شدهاند، نیاز به درمانهای ضد پلاکتی برای جلوگیری از وقوع مجدد وجود دارد.
- کاربرد خارج از برچسب: سیلوستازول به عنوان یک داروی ضد پلاکتی جایگزین یا افزودنی در بیماران خاص، مورد مطالعه قرار گرفته است، بهخصوص در کشورهایی که داروهای ضد پلاکتی سنتی ممکن است تحمل نشوند. شواهد نشان میدهند که در برخی جمعیتها، سیلوستازول میتواند در پیشگیری ثانویه از سکته مغزی مؤثر باشد، اما معمولاً به عنوان درمان خط اول جهانی توصیه نمیشود.
ب. ممانعت از تنگی مجدد پس از مداخله عروقی
توضیحات کاربردی و بالینی: - پس از انجام آنژیوپلاستی عروق محیطی، یک خطر عمده تنگی مجدد شریان است.
- کاربرد خارج از برچسب: به دلیل خاصیت ضد تکثیر سلولی و ضد التهابی آن (علاوه بر خواص ضد پلاکتی)، سیلوستازول در برخی مطالعات به عنوان درمانی برای کاهش خطر تنگی مجدد پس از آنژیوپلاستی شریانهای فمورال (ران) و سایر شریانهای محیطی، مورد استفاده قرار گرفته است.
پ. پدیده رینود اولیه و ثانویه
توضیحات کاربردی و بالینی: - پدیده رینود یک بیماری اسپاسم عروقی است که منجر به ایسکمی موقت در انگشتان دست و پا میشود.
- کاربرد خارج از برچسب: سیلوستازول به دلیل اثر قوی گشادکنندگی عروق، به صورت موردی برای کاهش شدت و دفعات حملات رینود، به ویژه در بیمارانی که به درمانهای خط اول (مانند مسدودکنندههای کانال کلسیم) پاسخ نمیدهند، استفاده شده است.