سیس پلاتین چیست و برای چه مواردی استفاده می شود؟

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف سیس پلاتین

سیس پلاتین در درمان کارسینومای مثانه ،تخمدان و بیضه مصرف می شود. همچنین این دارو در درمان کارسینوم های قشر غده فوق کلیه، پستان ،رحم، دستگاه گوارش، ریه، پروستات، سرو گردن و تومورهایgerm cell ، نوروپلاستوما و اوستئوسارکوما مصرف می شود.

مکانیسم اثر سیس پلاتین

*-مهار سنتز DNA (از طریق ایجاد کراس لینک در DNA، دناتوره کردن مارپیچ دورشته ای، اتصال کووالانسی به بازهای DNA، اختلال در عملکرد DNA و احتمالا اتصال به پروتئین)
- اتصال به دو گوانین مجاور و ایجاد کراس لینک درون رشته ای و شکست رشته
اثرات سایتوتوکسیک ایزومر سیس، 14 برابر ایزومر ترانس می باشد (هر دو ایزومر قادر به ایجاد کراس لینک در DNA می باشند اما ایزومر سیس به سختی توسط آنزیم های سلولی شناسایی می شود و در نتیجه دیرتر تخریب می شود.)

فارماکوکینتیک سیس پلاتین

*اتصال به پروتئین: پلاتین بیش از 90%
متابولیسم: غیرآنزیمی (در سلول و جریان خون توسط گروه های سولفیدریل با گلوتاتیون و تیوسولفات پیوند کووالانسی برقرار می کند و غیرفعال می شود.)
نیمه عمر:
کودکان 1.3 ساعت (پلاتین 44 ساعت)
بزرگسالان 30-20 دقیقه (پلاتین بیش از 5 روز)
دفع: ادرار (17-13% طی 1 ساعت، پلاتین 51-35%)، مدفوع (10%)

عوارض جانبی سیس پلاتین

*عوارض شایع (%10<):
سیستم اعصاب مرکزی: سمیت عصبی (وابسته به دوز و دوره درمان)
گوارشی: تهوع، استفراغ
ادراری تناسلی: سمیت کلیوی (نارسایی کلیوی حاد و بی کفایتی مزمن کلیوی)
هماتولوژی انکولوژی: آنمی، لکوپنی، ترومبوسیتوپنی
کبدی: افزایش آنزیم های کبدی
گوشی: سمیت گوشی
عوارض نسبتا شایع (%10-1):
موضعی: حساسیت موضعی

تداخلات دارویی سیس پلاتین

*مشخصات کلی تداخلات:
- تشدید هیپوکلسمی
- تشدید هیپوکالمی
- تشدید هیپوناترمی
- عامل انکولوژیک سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
- عامل انکولوژیک سرکوب‌کننده مغز استخوان
-تشدید سمیت کلیوی
-تشدید سمیت گوش

تداخلات رده X (پرهیز):
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، کلادریبین، دیپیرون، ناتالیزومب، پیمکرولیموس، تاکرولیموس (موضعی)، اوپاداسیتینیب، واکسن‌ (زنده)

کاهش اثرات داروها توسط سیس پلاتین:
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، تست پوستی کوکسیدیوئید ایمیت، فوس فنی‌توئین-فنی‌توئین، لنوگراستیم، لیپگفیلگراستیم، نیوولومب، پیدوتیمود، سیپولوسل-تی، واکسن آبله و آبله میمونی (زنده)، ترتوموتید، واکسن‌ (غیرفعال)، واکسن‌ (زنده)

کاهش اثرات سیس پلاتین توسط داروها:
آلفا لیپوئیک اسید، اکیناسه

افزایش اثرات داروها توسط سیس پلاتین:
آمینو گلیکوزید ها، باریسیتینیب، کلوزاپین، دفریپرون، فینگولیمود، لفلونامید، ناتالیزومب، اوزلنیمود، سیپونیمود، مشتقات تاکسان، توفاسیتینیب، توپوتکان، اوپاداسیتینیب، واکسن‌ (زنده)، وینورلبین

افزایش اثرات سیس پلاتین توسط داروها:
کلرامفنیکل (چشمی)، کلادریبین، دنوزومب، دیپیرون، اینبلیزومب، دیورتیک های لوپ، مزالامین، اوکرلیزومب، پالیفرمین، پیمکرولیموس، پرومازین، رفلومیلاست، تاکرولیموس (موضعی)، تراستوزومب

تداخل با غذا:
ذکر نشده است.

هشدار ها سیس پلاتین

*1- پیش از شروع درمان، تست بارداری در زنان متاهلی که در سنین باروری می باشند، الزامی است.
2- شمارش افتراقی سلول های خونی (CBC with diff) پیش از ابتدای درمان با سیس پلاتین، پیش از هر دوره شیمی درمانی و در صورت نیاز بالینی پایش شود.
3- عملکرد کلیوی (مانند کراتینین سرم، BUN و برون ده ادرار)، سطح الکترولیت های سرم (کلسیم، منیزیم، پتاسیم و سدیم) پیش از شروع درمان و در صورت نیاز بالینی پایش گردد (ممکن است به دریافت منیزیم و پتاسیم نیاز باشد).
4- شنوایی سنجی و تست های وستیبولار، پیش از هر دوز و به طور دوره ای در طول درمان انجام گیرد (خصوصا در کودکان دریافت کننده سیس پلاتین؛ در ابتدای شروع درمان، پیش از هر دوز و تا چند سال پس از تکمیل دوره درمان).
5- معاینات نورولوژیک در ابتدای درمان، در طول دوره درمان و پس از تکمیل دوره درمان انجام گیرد.
6- بیمار از لحاظ بروز عفونت (درطول درمان با سیس پلاتین و پس از آن)، واکنش های ازدیاد حساسیت، سمیت چشمی، بدخیمی ثانویه، نوروپاتی و سمیت گوشی پایش شود (ممکن است نوروپاتی محیطی و سمیت گوشی به صورت برگشت ناپذیر اتفاق افتد).
7- بیمار از لحاظ بروز نارسایی حاد یا مزمن کلیوی، سمیت کلیوی (احتباس ادرار، خون در ادرار، افزایش وزن) و سمیت عصبی (تغییرات بینایی، تغییرات شنوایی، ضعف، سوزش و کرختی) پایش شود و به بیمار گوشزد شود که این علائم را به سرعت گزارش کند.
8- دیگر داروهای مصرفی بیمار، از لحاظ بروز تداخلات دارویی بررسی شود (به ویژه داروهایی با سمیت گوشی و کلیوی).
9- خروجی ادرار، شنوایی، تهوع و استفراغ پس از دریافت آخرین انفوزیون در کنار داروهای ضدتهوع ارزیابی شود.
10- سیس پلاتین به شدت تهوع زا می باشد؛ پیش از دریافت دارو و در صورت نیاز بین دوره های انفوزیون، داروهای ضدتهوع مناسب برای بیمار تجویز گردد. هم چنین نحوه مدیریت تهوع و استفراغ شدید به بیمار آموزش داده شود.
11- لازم است که بیمار پیش از دریافت انفوزیون و تا 24 ساعت پس از دریافت آن، به شدت هیدراته شود و اهمیت هیدراته بودن به بیمار گوشزد گردد.
12- برای جلوگیری از نشت احتمالی دارو به بافت و اختلال عملکرد، محل انفوزیون به دقت پایش شود.
- به بیمار گوشزد شود که در طول درمان با این دارو و قبل و بعد از آن، دریافت هرگونه واکسن زنده ممنوعیت دارد.
- لازم است که تجهیزات لازم برای مدیریت واکنش آنافیلاکسی احتمالی، در دسترس باشد.
- احتمال بروز سمیت عصبی در دوزهای بالا افزایش می یابد.
- موارد منع مصرف دارو برای بیمار ارزیابی شود.
- مقدار مصرف دارو باید بر اساس وزن واقعی بدن بیمار باشد.
- دوزهای بالای 100 میلی گرم/ متر مربع بازبینی شود.

توصیه های دارویی سیس پلاتین

1- انفوزیون وریدی مایعات به مقدار زیاد هنگام تجویز سیس پلاتین، باعث کاهش سمیت کلیوی یا شنوایی ناشی از دارو می گردد. همچنین افزایش میزان ادرار قبل و طی درمان با دارو ،کمک بسیار زیادی به کاهش عوارض جانبی دارو می کند.
2- انفوزیون آهسته وریدی سیس پلاتین طی 5-1 روز کمتر باعث تهوع و استفراغ می شود،ولی تاثیری روی میزان بروز سمیت کلیوی یا شنوایی ندارد.
3- برای جلوگیری از سمیت کلیوی تجمعی، توصیه می شود. مصرف مجدد دارو حداقل 4-3 هفته بعد از مصرف اولیه صورت گیرد.