جم سیتابین چیست و برای چه مواردی استفاده می شود؟

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف جم سیتابین

جم سیتابین یکی از آنالوگ های Cytarabine می باشد که در داخل سلول به نولکئوزیدهای دی فسفات و تری فسفات فعال متابولیزه می گردد که سنتز DNA را مهار می کنند و آپوتپوز را تحریک می کنند و عمدتاً علیه سلولهای فاز S فعال هستند و در برخورد با تومورهای سفت مثل تومورهای مثانه، پستان، ریه و پانکراس کاربرد دارد. هم چنین در سرطان های سرویکس و تخمدان مصرف می گردد. Gemcitabine به طریق داخل وریدی و به فرم هیدروکلرید تجویز می گردد. دوزهای تجویزی بر اساس پایه محاسبه می شوند. 14/1 گرم فرم هیدروکلرید دارو تقریباً معادل یک گرم Gemcitabine می باشد. غلظت محلول انفوزیون نباید از میزان معادل 40 mg/ml Gemcitabine تجاوز کند.
دوز آغازین توصیه شده معادل با g/m 1Gemcitabine است که از طریق انفوزیون طی 30 دقیقه داده می شود و متعاقب آن دوزهای تجویزی بر اساس پاسخ درمانی و مسمومیت تنظیم می شود. در درمان سرطان پانکراس دوره آغازین درمان تا حد 7 مرتبه از این مقدار دوز در فواصل یک هفته ای داده می شود و یک هفته بعد از بهبود با رژیم انفوزیون یکبار در هفته و به مدت 3 هفته متوالی از 4 هفته دنبال می شود. در درمان سرطان ریه نوع non- small cell و سرطان مثانه این دارو معمولاً همراه با cisplatin تجویز می شود. دوزهای توصیه شده gemcitabine به صورت بالا و یکبار در هفته به مدت 3 هفته می باشد که با یک هفته استراحت پیگیری می شود و یا به صورت جایگزین g/m 25/1 از این دارو در روزهای 1 و 8 از یک دوره 21 روزه به بیماران داده می شود و متناسب با بروز مسمومیت دوزهای تجویزی تنظیم می شوند. در سرطان پستان این دارو همراه با یک تاکسان داده می شود مثل paclitaxel و دوز تجویزی gemcitabine g/m 25/1 در روزهای 1 و 8 از یک دوره 21 روزه است که متناسب با مسمومیت تنظیم می شود.

مکانیسم اثر جم سیتابین

آنتی متابولیت پیریمیدین؛ اختصاصی برای فاز S (پیشرفت سلول در فاز S/G1 را نیز بلوک می کند.)

- مهار سنتز DNA (با مهار DNA پلیمراز و ریبونوکلئوتید ردوکتاز)
- مهار سنتز DNA توسط جمسیتابین دی فسفات (از طریق مهار ریبونوکلئوتید ردوکتاز و در نتیجه کاهش غلظت دئوکسی نوکلئوتید ها؛ از جمله دئوکسی سیتیدین تری فسفات (dCTP))
- مهار DNA پلیمراز توسط جمسیتابین تری فسفات (از طریق رقابت با دئوکسی سیتیدین تری فسفات (dCTP) برای اتصال به DNA و در نتیجه مرگ برنامه ریزی شده سلول)

فارماکوکینتیک جم سیتابین

پیک پلاسمایی: 30 دقیقه پس از اتمام انفوزیون
اتصال به پروتئین: ناچیز
متابولیسم: داخل سلولی توسط نوکلئوزید کیناز به متابولیت های نوکلئوزیدی فعال (دی فسفات و تری فسفات)
نیمه عمر:
جمسیتابین (تحت تاثیر سن و جنس)
انفوزیون به مدت ≤70 دقیقه 94-42 دقیقه
انفوزیون به مدت 4-3 ساعت 10.5-4 ساعت
متابولیت (جمسیتابین تری فسفات)
فاز پایانی 19.4-1.7 ساعت
دفع: ادرار (%98-92)، مدفوع (کمتر از 1%)

عوارض جانبی جم سیتابین

عوارض شایع (%10<):
قلبی عروقی: ادم محیطی، ادم
سیستم اعصاب مرکزی: خواب آلودگی
پوستی: راش پوستی، ریزش مو
گوارشی: تهوع و استفراغ، اسهال، التهاب دهان
ادراری تناسلی: پیدایش پروتئین در ادرار، خون در ادرار
هماتولوژی و انکولوژی: آنمی، نوتروپنی، ترومبوسیتوپنی، خونریزی
کبدی: افزایش سطح سرمی آلانین آمینوترانسفراز، افزایش سطح سرمی آسپارتات آمینوترانسفراز، افزایش سطح سرمی آلکالین فسفاتاز، افزایش بیلی روبین خون
عفونی: عفونت
کلیوی: افزایش BUN
تنفسی: تنگی نفس، علائم شبه آنفولانزا
متفرقه: تب
عوارض نسبتا شایع (%10-1):
سیستم اعصاب مرکزی: خواب رفتگی اندام
موضعی: واکنش محل تزریق
کلیوی: افزایش کراتینین سرم
تنفسی: برونکواسپاسم
سایر عوارض (درصد نامشخص):
ازدیاد حساسیت: آنافیلاکسی غیر ایمنی

تداخلات دارویی جم سیتابین

*مشخصات کلی تداخلات:
- عامل انکولوژیک سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
- عامل انکولوژیک سرکوب‌کننده مغز استخوان
- مهارکننده CNT3

تداخلات رده X (پرهیز):
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، کلادریبین، دیپیرون، ناتالیزومب، پیمکرولیموس، تاکرولیموس (موضعی)، اوپاداستینیب، واکسن (زنده)

کاهش اثرات داروها توسط جمسیتابین:
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، کلادریبین، تست پوستی کوکسیدیوئید ایمیت، لنوگراستیم، لیپگفیلگراستیم، نیولومب، پیدوتیمود، سیپولوسل-تی، واکسن آبله و آبله میمونی (زنده)، واکسن (زنده)، واکسن‌ (غیرفعال)

کاهش اثرات جمسیتابین توسط داروها:
اکیناسه

افزایش اثرات داروها توسط جمسیتابین:
باریسیتینیب، بلئومایسین، کلوزاپین، دفریپرون، فینگولیمود، فلورواوراسیل (سیستمیک و موضعی)، لفلونومید، ناتالیزومب، سیپونیمود، توفاسیتینیب، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)، وارفارین

افزایش اثرات جمسیتابین توسط داروها:
کلرامفنیکل (چشمی)، کلادریبین، دنوزومب، دیپیرون، مزالامین، اوکرلیزومب، پالیفرمین، پیمکرولیموس، پرومازین، رفلومیلاست، تاکرولیموس (موضعی)، تراستوزومب
تداخل با غذا:
ذکر نشده است.

هشدار ها جم سیتابین

1- شمارش افتراقی سلول های خونی (CBC with diff) و سطح پلاکت ها پیش از هر دوره شیمی درمانی ارزیابی شود.
2- پیش از شروع درمان، تست بارداری در زنان متاهلی که در سنین باروری می باشند، الزامی است.
3- پیش از دریافت دارو، داروهای ضدتهوع مناسب برای بیمار تجویز شود.
4- عملکرد کلیوی (BUN و کراتینین) و کبدی پیش از شروع درمان و سپس به صورت دوره ای پایش گردد.
5- در صورت درمان ترکیبی با سیس پلاتین، سطح الکترولیت های سرم (از جمله پتاسیم، منیزیم و کلسیم) پایش گردد.
6- عملکرد ریوی بیمار پایش شود.
7- بیمار از لحاظ بروز سندروم نشت مویرگی، سندروم اورمیک همولیتیک، سمیت ریوی، سمیت کبدی، ازدیاد حساسیت و سندرم انسفالوپاتی برگشت پذیر خلفی پایش گردد.
8- بیمار از لحاظ بروز خونریزی، اختلالات شناختی، مشکلات کلیوی، مشکلات کبدی (یرقان، تیرگی ادرار، درد شدید شکمی، بی اشتهایی) و مشکلات تنفسی پایش شود و به بیمار گوشزد شود که این علائم را به سرعت گزارش کند.
9- لازم است که دیگر داروهای مصرفی بیمار بررسی شود تا در صورت نیاز، تنظیم دوز صورت گیرد یا از درمان جایگزین استفاده شود.
10- دوز دارو بر اساس وزن واقعی بدن محاسبه شود.
11- داروی جمسیتابین طی ۳۰ دقیقه انفوزیون تجویز شود.
- به بیمار گوشزد شود که در طول درمان با این دارو و قبل و بعد از آن، دریافت هرگونه واکسن ممنوعیت دارد.