دوکسوروبیسین چیست و برای چه مواردی استفاده می شود؟

آدریاسدال (دوکسوروبیسین) محصول شرکت سه دال نانو
 

معرفی دوکسوروبیسین 

دوکسوروبیسین یکی از مهم‌ترین داروهای شیمی‌درمانی است که در درمان انواع گسترده‌ای از سرطان‌ها به کار می‌رود. این دارو به تنهایی یا به صورت ترکیبی با سایر داروها، به مقابله با سلول‌های سرطانی می‌پردازد.

موارد مصرف دوکسوروبیسین در سرطان‌ها

درمان سرطان سینه با دوکسوروبیسین

دوکسوروبیسین یکی از اجزای اصلی درمانی برای سرطان سینه، به‌ویژه در زنانی است که سرطان آنها به غدد لنفاوی گسترش یافته است. این دارو معمولاً به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی گسترده‌ است که پس از جراحی استفاده می‌شود تا سلول‌های سرطانی باقی‌مانده را از بین ببرد و خطر بازگشت بیماری را کاهش دهد. همچنین، در موارد سرطان سینه پیشرفته یا متاستاتیک، دوکسوروبیسین به کنترل بیماری و بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک می‌کند.

مبارزه با سرطان‌های خون: لوسمی و لنفوم

دوکسوروبیسین در درمان برخی از انواع سرطان خون مانند لوسمی و سرطان غدد لنفاوییا لنفوم نقش کلیدی دارد.

• لوسمی حاد: در درمان انواع لوسمی حاد، مانند لوسمی حاد لنفوبلاستیک (ALL) و لوسمی حاد میلوئیدی (AML)، که سرطان‌های سریع‌الرشد خون هستند، این دارو به عنوان یک عامل اصلی برای از بین بردن سلول‌های خونی سرطانی استفاده می‌شود.
• لنفوم: در درمان لنفوم هوچکین و لنفوم غیرهوچکین، که سرطان‌های سیستم لنفاوی هستند، دوکسوروبیسین بخشی از پروتکل‌های درمانی استاندارد به شمار می‌آید.

دوکسوروبیسین و درمان تومورهای جامد

این دارو علاوه بر سرطان‌های خونی، در درمان انواع سرطان‌های جامد نیز بسیار مؤثر است:

• سارکوم : این نوع سرطان در استخوان‌ها و بافت‌های نرم بدن مانند چربی، ماهیچه‌ها و غضروف‌ها ایجاد می‌شود دوکسوروبیسین در درمان این سرطان‌های نادر و پیچیده، به خصوص در مراحل پیشرفته، نقش مهمی دارد.
• سرطان مثانه: در مواردی که سرطان مثانه به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته است، دوکسوروبیسین می‌تواند به کنترل بیماری کمک کند. همچنین گاهی مستقیماً به مثانه تزریق می‌شود تا از بازگشت سرطان جلوگیری شود.
• سرطان‌های تیروئید، معده، تخمدان و ریه: در درمان سرطان‌های پیشرفته این اندام‌ها، دوکسوروبیسین به عنوان بخشی از برنامه درمانی برای کوچک کردن تومور و کنترل رشد آن تجویز می‌شود
• سرطان‌های کودکان: دوکسوروبیسین همچنین در درمان انواع خاصی از سرطان در کودکان، مانند تومور ویلمز (Wilms' tumor) که نوعی سرطان کلیه است و نوروبلاستوما (neuroblastoma)، که سرطان سیستم عصبی است، کاربرد دارد.

استفاده از دوکسوروبیسین در هر مورد، توسط پزشک متخصص و بر اساس نوع و مرحله سرطان، وضعیت سلامت عمومی بیمار و سایر فاکتورهای مهم تعیین می‌شود. هدف اصلی همیشه از بین بردن سلول‌های سرطانی با کمترین آسیب به سلول‌های سالم است.

نحوه تزریق دوکسوروبیسین 

دوکسوروبیسین هرگز در خانه تزریق نمی‌شود و فقط در بیمارستان یا کلینیک شیمی‌درمانی انجام می‌گیرد. به صورت تزریق داخل وریدی از طریق سرم یا برانول در رگ توسط پرستار یا پزشک انجام می شود.
مدت زمان تزریق بسته به برنامه درمانی می‌تواند متفاوت باشد، اما معمولاً بین ۱۵ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد. در برخی موارد به ندرت ممکن است تزریق سریع‌تر (چند دقیقه) انجام شود و یا همراه با سایر داروها در یک جلسه طولانی‌تر انجام شود.
نکته مهم: تزریق باید خیلی دقیق انجام شود چون اگر دارو از رگ به بافت اطراف نشت کند، می‌تواند باعث درد و آسیب پوستی شود. به همین دلیل، پرستار در طول تزریق محل رگ و وضعیت بیمار را مرتب بررسی می‌کند.

عوارض شایع دوکسوروبیسین و راه‌های کنترل آن

دوکسوروبیسین می‌تواند عوارض جانبی مختلفی داشته باشد که در اغلب بیماران قابل مدیریت هستند:

• حالت تهوع و استفراغ: این یکی از شایع‌ترین عوارض است. برای کنترل آن، پزشک داروهای ضدتهوع تجویز می‌کند که باید طبق دستور مصرف شود. وعده‌های غذایی کوچک و مکرر و پرهیز از غذاهای سنگین و چرب، کمک کننده هستند.
• ریزش مو: این عارضه تقریباً در همه بیمارانی که دوکسوروبیسین دریافت می‌کنند، رخ می‌دهد. موها معمولاً چند هفته پس از شروع درمان شروع به ریزش می‌کنند.
• خستگی: احساس خستگی و ضعف در طول درمان کاملاً طبیعی است. استراحت کافی و کاهش فعالیت روزانه توصیه می شود.
• زخم‌های دهانی: ممکن است در دهان و گلو زخم های موکوزیت ایجاد شود. برای جلوگیری از این مشکل، بهداشت دهان و دندان خود را به دقت رعایت کنید و از غذاهای تند و نوشیدنی‌های گازدار پرهیز نمایید.
• تغییر رنگ ادرار: رنگ ادرار ممکن است برای یک یا دو روز پس از تزریق، به رنگ قرمز یا نارنجی تغییر کند که کاملاً طبیعی است.

عوارض جدی و هشدارهای مهم دوکسوروبیسین

در حالی که عوارض شایع قابل کنترل هستند، دوکسوروبیسین می‌تواند عوارض جدی‌تری نیز داشته باشد که نیاز به توجه فوری دارند:

• خطر قلبی: این جدی‌ترین عارضه است. دوکسوروبیسین در برخی افراد، به خصوص در صورت مصرف طولانی‌مدت، می‌تواند به قلب آسیب بزند. به همین دلیل، پزشک قبل و در طول درمان، عملکرد قلب بیمار را با آزمایشاتی مانند نوار قلب و اکوکاردیوگرافی بررسی می‌کند.
• خطر عفونت و خونریزی: این دارو می‌تواند باعث کاهش سلول‌های خونی شود که بیمار را در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر می‌کند. در صورت تب، لرز، گلودرد یا هرگونه علامت عفونت، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید. همچنین، اگر دچار کبودی غیرطبیعی یا خونریزی شدید، به پزشک اطلاع دهید.

مراقبت‌های قبل از درمان با دوکسوروبیسین

اصولا قبل از شروع درمان، تیم پزشکی اقدامات زیر را انجام می‌دهد:

• بررسی عملکرد قلب: با انجام نوار قلب یا اکوکاردیوگرافی، سلامت قلب بیمار ارزیابی می‌شود.
• آزمایش خون: برای بررسی تعداد سلول‌های خونی و عملکرد کبد و کلیه، آزمایش خون انجام می‌شود.
• مشاوره با پزشک: پزشک تمام جوانب درمان را برای بیمار توضیح می‌دهد.

نکات مهم هنگام دریافت دوکسوروبیسین 

• بهداشت را رعایت کنید: دست‌های خود را به طور مرتب بشویید و از افراد بیمار دوری کنید
• استراحت کافی داشته باشید: در طول درمان، به اندازه کافی بخوابید و فعالیت‌های خود را مدیریت کنید
• غذاهای سالم بخورید: رژیم غذایی متعادل می‌تواند به شما در مدیریت عوارض جانبی کمک کند
• از پوست خود مراقبت کنید: پوست شما ممکن است به نور خورشید حساس شود. از کرم ضدآفتاب و لباس‌های محافظ استفاده کنید

دوکسوروبیسین و ریزش مو

ریزش مو یکی از عوارض جانبی رایج و شناخته‌شده دوکسوروبیسین است که می‌تواند از نظر عاطفی برای بیماران بسیار دشوار باشد.

زمان شروع ریزش مو 

ریزش مو معمولاً ۲ تا ۴ هفته پس از دریافت اولین دوز دوکسوروبیسین آغاز می‌شود. این ریزش اغلب به صورت تدریجی شروع شده و سپس ممکن است سریع‌تر اتفاق بیفتد. برخی از بیماران ممکن است در طول این مدت، با ریزش کامل موی سر و حتی ابروها و مژه‌ها مواجه شوند.

زمان رشد دوباره موها

خبر خوب این است که ریزش مو ناشی از دوکسوروبیسین معمولاً موقتی است. موها معمولاً چند هفته تا چند ماه پس از آخرین دوز شیمی‌درمانی، دوباره شروع به رشد می‌کنند. سرعت رشد مو در افراد مختلف متفاوت است، اما در اغلب موارد، موها با سرعت حدود ۱.۲۵ سانتی‌متر در ماه رشد می‌کنند.

• رشد اولیه: در ابتدا، موها ممکن است نازک، کرکی و با بافتی متفاوت (مثلاً فرفری‌تر یا صاف‌تر) رشد کنند. همچنین ممکن است رنگ آن‌ها با رنگ موی قبلی شما متفاوت باشد
• رشد کامل: با گذشت زمان، بافت و رنگ موها به حالت طبیعی خود بازمی‌گردد. رشد کامل موها و رسیدن به ضخامت قبل از درمان ممکن است تا یک سال یا بیشتر طول بکشد

نکاتی برای مدیریت ریزش مو

• آمادگی قبلی: قبل از شروع شیمی‌درمانی، می‌توانید با کوتاه کردن موهای خود، به این تغییر عادت کنید و مدیریت آن را ساده‌تر نمایید.
• استفاده از کلاه گیس یا شال: بسیاری از بیماران برای حفظ ظاهر خود از کلاه گیس، روسری یا شال استفاده می‌کنند.
• مراقبت از پوست سر: از شامپوهای ملایم استفاده کرده و پوست سر خود را به آرامی ماساژ دهید تا جریان خون بهبود یابد.

پیشگیری از عفونت در طول درمان با دوکسوروبیسین

به دلیل کاهش گلبول‌های سفید خون، بیماران در برابر عفونت آسیب‌پذیرتر هستند. برای پیشگیری، نکات زیر را رعایت کنید:

• دست‌های خود را به طور مرتب و با دقت بشویید.
• از افراد بیمار دوری کنید.
• از خوردن غذاهای نیم‌پز یا خام خودداری کنید.
• از مسواک نرم استفاده کنید و بهداشت دهان و دندان را رعایت نمایید.

تاثیر دوکسوروبیسین بر باروری 

دوکسوروبیسین می‌تواند بر باروری در مردان و زنان تأثیر بگذارد و در دوران بارداری برای جنین بسیار خطرناک است. اگر در سن باروری هستید، مهم است که در مورد روش‌های پیشگیری از بارداری با پزشک خود صحبت کنید. همچنین، در مورد تأثیر این دارو بر باروری در آینده، با تیم درمانی خود مشورت کنید.
 

تجربه بیماران از درمان با دوکسوروبیسین

بسیاری از بیماران با دریافت دوکسوروبیسین، موفق به کنترل بیماری خود شده‌اند. اگرچه این درمان با چالش‌هایی همراه است، اما با حمایت تیم درمانی و خانواده، می‌توان این مسیر را با موفقیت طی کرد. صحبت با افرادی که تجربه مشابهی داشته‌اند می‌تواند بسیار مفید باشد.

حفظ کیفیت زندگی هنگام دریافت دوکسوروبیسین 

• تغذیه سالم: رژیم غذایی سالم و متعادل به شما انرژی می‌دهد و سیستم ایمنی شما را تقویت می‌کند.
• ورزش سبک: پیاده‌روی کوتاه یا یوگای ملایم می‌تواند به کاهش خستگی و بهبود روحیه شما کمک کند.
• حمایت روانی: از صحبت با مشاور یا روانشناس و یا شرکت در گروه‌های حمایتی غافل نشوید.

زمان مراجعه به پزشک بعد از مصرف دوکسوروبیسین 

در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، بلافاصله با تیم درمانی خود تماس بگیرید:

• تب بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد
• لرز و تعریق
• درد قفسه سینه یا تنگی نفس
• تورم یا قرمزی در محل تزریق
• خونریزی یا کبودی غیرطبیعی
• سرفه یا گلودرد شدید
   

پرسش‌های متداول درباره دوکسوروبیسین

آیا دوکسوروبیسین دردناک است یا فقط شبیه سرم عادی است؟

تزریق مثل یک سرم معمولی انجام می‌شود و معمولاً دردناک نیست. فقط ممکن است در محل تزریق احساس سوزش یا قرمزی ایجاد شود. اگر درد یا تورم شدید داشتید، حتماً به پرستار اطلاع دهید.

بعد از تزریق دوکسوروبیسین چه اتفاقی در بدن می‌افتد؟

دارو وارد جریان خون می‌شود و به سلول‌های سرطانی حمله می‌کند. ممکن است چند ساعت یا چند روز بعد عوارضی مثل تهوع، خستگی یا تغییر رنگ ادرار تجربه کنید. این واکنش‌ها طبیعی هستند.

چه عوارض شایعی ممکن است با دوکسوروبیسین داشته باشم؟

شایع‌ترین عوارض شامل تهوع، استفراغ، ریزش مو، خستگی، کاهش گلبول‌های سفید و تغییر رنگ ادرار است. بیشتر این عوارض موقتی هستند.

آیا دوکسوروبیسین باعث خستگی یا ضعف شدید می‌شود؟

خستگی یکی از شایع‌ترین عوارض است. استراحت کافی، تغذیه مناسب و پیاده‌روی سبک می‌تواند به کاهش خستگی کمک کند.

آیا دوکسوروبیسین روی قلب تأثیر دارد؟

بله، ممکن است در دوزهای بالا یا طولانی‌مدت به عضله قلب آسیب برساند. به همین دلیل پزشک قلب شما را به طور منظم بررسی می‌کند.

تغییر رنگ ادرار بعد از مصرف دوکسوروبیسین؛ آیا طبیعی است؟

بله، کاملاً طبیعی است. ادرار شما ممکن است برای ۱ تا ۲ روز پس از تزریق دوکسوروبیسین به رنگ قرمز یا نارنجی تغییر کند. این به دلیل وجود دارو در بدن بیمار است و جای نگرانی ندارد.

آیا دوکسوروبیسین سیستم ایمنی را ضعیف می‌کند؟

بله، چون روی مغز استخوان اثر می‌گذارد و تعداد گلبول‌های سفید را کاهش می‌دهد. این موضوع خطر عفونت را بالا می‌برد.

آیا رژیم غذایی خاصی هنگام مصرف دوکسوروبیسین لازم است؟

رژیم خاصی وجود ندارد، اما بهتر است غذاهای مقوی، میوه، سبزیجات و مایعات کافی مصرف کنید. پرهیز از غذاهای خام یا نیم‌پز هم برای کاهش عفونت توصیه می‌شود.

چه داروها یا مکمل‌هایی نباید همراه دوکسوروبیسین مصرف کنم؟

برخی داروها مثل هرسپتین، سیکلوفسفامید و بعضی آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند با دوکسوروبیسین تداخل داشته باشند. قبل از مصرف هر دارو یا مکمل جدید با پزشک مشورت کنید.

آیا مصرف دوکسوروبیسین در بارداری یا شیردهی ایمن است؟

خیر. دوکسوروبیسین می‌تواند به جنین آسیب بزند و وارد شیر مادر شود. زنان باید در طول درمان و مدتی بعد از آن از بارداری و شیردهی خودداری کنند.

آیا دوکسوروبیسین می‌تواند باعث یائسگی زودرس در زنان شود؟

بله، در برخی زنان ممکن است قاعدگی متوقف شود و یائسگی زودرس رخ دهد. این موضوع برای همه اتفاق نمی افتد.

چند دوره درمان با دوکسوروبیسین نیاز دارم؟

بسته به نوع سرطان و شرایط بیمار، ممکن است چند هفته تا چند ماه درمان ادامه یابد. پزشک برنامه دقیق را مشخص می‌کند.

آیا دوز دوکسوروبیسین برای همه بیماران یکسان است؟

خیر. دوز براساس وزن، قد، وضعیت قلب و نوع سرطان تعیین می‌شود.

چه مراقبت‌هایی بعد از هر جلسه شیمی‌درمانی لازم است؟

• استراحت کافی
• نوشیدن آب زیاد
• رعایت بهداشت دهان
• اطلاع به پزشک در صورت تب یا خونریزی

چه زمانی باید فوراً با پزشک تماس گرفت؟

اگر تب، لرز، خونریزی غیرعادی، تنگی نفس، درد قفسه سینه یا تورم شدید داشتید، سریعاً با پزشک تماس بگیرید.

آیا می‌توانم با داشتن دوکسوروبیسین به سفر بروم؟

بله، اما بهتر است با پزشک هماهنگ کنید و داروهای ضروری همراه داشته باشید. سفر به مناطق شلوغ یا پرخطر برای عفونت توصیه نمی‌شود.

آیا ورزش سبک یا پیاده‌روی در طول درمان مجاز است؟

بله، ورزش سبک مثل پیاده‌روی کوتاه معمولاً بی‌خطر است و به کاهش خستگی کمک می‌کند.

آیا تغییر در طعم غذا یا کاهش اشتها طبیعی است؟

بله، بسیاری از بیماران طعم فلزی در دهان یا کاهش اشتها دارند. خوردن وعده‌های کوچک و غذاهای سرد می‌تواند کمک‌کننده باشد.

آیا دوکسوروبیسین روی پوست و ناخن‌ها هم اثر می‌گذارد؟

ممکن است باعث تیره شدن پوست یا شکنندگی ناخن‌ها شود. این تغییرات معمولاً موقتی هستند.

آیا امکان برگشت سرطان بعد از مصرف دوکسوروبیسین وجود دارد؟

هیچ درمانی تضمین ۱۰۰٪ برای عدم بازگشت سرطان نمی‌دهد. اما دوکسوروبیسین یکی از داروهای مؤثر برای کاهش خطر بازگشت است.

اگر بخواهم باردار شوم، چه مدت بعد از پایان درمان با دوکسوروبیسین باید صبر کنم؟

زنانی که قصد بارداری دارند باید حداقل ۶ ماه پس از پایان درمان از روش‌های جلوگیری مؤثر استفاده کنند. این زمان کمک می‌کند تا بدن فرصت کافی برای بازگشت تخمک‌گذاری طبیعی و کاهش خطر آسیب به تخمک‌ها داشته باشد.

چه اقداماتی برای محافظت از باروری مردان قبل از درمان مناسب است؟

• فریز اسپرم قبل از شروع درمان
• مشاوره با اورولوژیست یا متخصص ناباروری
• استفاده از دوز کم یا برنامه درمانی که آسیب کمتر دارد در صورت امکان

بعد از پایان درمان چقدر طول می‌کشد تا باروری در مردان برگردد؟

بازگشت تولید اسپرم اغلب ماه‌ها تا چند سال پس از پایان درمان رخ می‌دهد؛ در بعضی مطالعه‌ها، مردانی که دوز تجمعی کمتر یا متوسط دریافت کرده‌اند، بعد از مدتی باروری‌شان به سطح طبیعی برگشته است. اگر دوزهای زیاد یا ترکیب با دیگر داروهای تخریب‌کننده اسپرم بوده، احتمال برگشت کمتر است.

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف دوکسوروبیسین

دوکسوروبیسین در درمان لوسمی لنفوستیک حاد،لوسمی میلوبلاستیک حاد، کارسینومای سلول های بینابینی بیضه، پستانف نوروبلاستوم، تخمدان، تیروئید، تومور ویلمز، ریه ( با منشاء نایژه ای )،معده، سر و گردن، کبد، گردن رحم، پروستات، اندومتر،بیضه، لنفوم های هوچکینی، سارکوم بافت های نرم و سارکوم استخوان مصرف می شود.

مکانیسم اثر دوکسوروبیسین

*
-آنتراسیکلین و شلاتور قوی آهن
- مهار سنتز DNA و RNA و متلاشی شدن DNA (از طریق اتصال بین جفت بازهای DNA و جلوگیری از تشکیل پیوندهای استری، مهار آنزیم توپوایزومراز II و بازسازی DNA، باز کردن مارپیچ دورشته ای DNA)
- شکافتن غشای سلولی و DNA (از طریق اتصال کمپلکس آهن-دوکسوروبیسین به DNA و غشای سلولی، و تولید رادیکال آزاد)

فارماکوکینتیک دوکسوروبیسین

*
اتصال به پروتئین: 75%
متابولیسم: کبدی (به متابولیت فعال دوکسوروبیسینول و سپس به متابولیت های غیرفعال)
نیمه عمر:
توزیع 5 دقیقه
فاز پایانی 48-20 ساعت
مردان 54 ساعت، زنان 35 ساعت
دفع: مدفوع (40%)، ادرار (12-5%)

عوارض جانبی دوکسوروبیسین

*
سایر عوارض (درصد نامشخص):
قلبی عروقی:
سمیت قلبی حاد: بلوک دهلیزی بطنی، برادی‌کاردی، بلوک شاخه‌ای، الکتروکاردیوگرام غیرطبیعی، انقباضات زودرس (دهلیزی یا بطنی)، تغییر نامشخص امواج ST یا T در الکتروکاردیوگرام، تاکی کاردی سینوسی، تاکی کاردی فوق بطنی، تاکی آریتمی، تاکی کاردی بطنی
سمیت قلبی تاخیری: نارسایی قلبی (تظاهرات شامل آسیت، بزرگ شدن قلب، تنگی نفس، ادم، ریتم گالوپ، بزرگ شدن کبد، کم ادراری، آب آوردن ریه، ادم ریوی، تاکی کاردی)، کاهش کسر تخلیه بطن چپ، میوکاردیت، پریکاردیت
سیستم اعصاب مرکزی: کسالت
پوستی: ریزش مو، تغییر رنگ عرق، خارش، حساسیت پوست به نور، راش پوستی، کهیر
غدد درون ریز و متابولیسم: آمنوره، کم آبی بدن، افزایش اوریک اسید خون
گوارشی: درد شکم، بی اشتهایی، اسهال، تغییر رنگ بزاق، زخم گوارشی، موکوزیت، تهوع، استفراغ
ادراری تناسلی: تغییر رنگ ادرار، ناباروری (ممکن است موقتی باشد.)
هماتولوژی و انکولوژی: لکوپنی (فروکش: 14-10 روز، بهبود: تا روز 21)، نوتروپنی (فروکش: 14-10 روز، بهبود: تا روز 21)، آنمی، ترومبوسیتوپنی
موضعی: عود پس از تزریق
عصبی، عضلانی و اسکلتی: ضعف
چشمی: تغییر رنگ اشک
متفرقه: نکروز (کولون)، radiation recall phenomenon
سایر عوارض (%1>، مهم یا تهدید کننده حیات):
لوکمی ميلوسيتیک حاد (ثانويه)، آنافیلاکسی، آزواسپرمی (فقدان اسپرم)، لرز، اغما (در مصرف همزمان با سیس پلاتین یا وین کریستین)، کونژنکتیویت، اختلال چشایی، تب نوتروپنی، تب، اختلال عملکرد گوناد (بیضه و تخمدان) در کودکان، توقف رشد (پیش از بلوغ)، هپاتیت، هایپرپیگمانته شدن (ناخن، مخاط دهان، پوست)، واکنش ازدیاد حساسیت (سیستمیک؛ شامل آنژیوادم، اختلال در بلع، تنگی نفس، خارش، کهیر)، افزایش بیلی روبین سرم، افزایش آنزیم های ترانس آمیناز سرم، عفونت، کراتیت (التهاب قرنیه)، ریزش اشک، سندرم میلودیسپلاستیک، الیگواسپرمی (کاهش تعداد اسپرم)، اونیکولیز (جدا شدن ناخن از بستر)، سمیت عصبی محیطی (با دوکسوربیسین داخل شریانی)، فلبواسکلروز، پنومونی (radiation recall در کودکان)، تشنج (در مصرف همزمان با سیس پلاتین و وین کریستین)، سپسیس، شوک، سندرم استیونس جانسون، نکروز توکسیک اپیدرمال (نوتروپنیک)

تداخلات دارویی دوکسوروبیسین

*مشخصات کلی تداخلات:
- سوبسترای CYP2D6
- سوبسترای CYP3A4
- سوبسترای P-gp
- تشدید اثرات مهار کننده های فسفریلاسیون داخل سلولی
-تشدید سمیت قلبی
- عامل انکولوژیک سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
- عامل انکولوژیک سرکوب‌کننده مغز استخوان

تداخلات رده X (پرهیز):
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، بواسیزومب، کلادریبین، کانیواپتان، مهار کننده های متوسط و قوی CYP2D6، دیپیرون، فوزیدیک اسید (سیستمیک)، ایدلالیسیب، لاسمیدیتان، ناتالیزومب، پیمکرولیموس، تاکرولیموس (موضعی)، اوپاداستینیب، واکسن (زنده)

کاهش اثرات داروها توسط دوکسوروبیسین (متداول):
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، گلیکوزید های قلبی، تست پوستی کوکسیدیوئید ایمیت، لنوگراستیم، لیپگفیلگراستیم، نیولومب، پیدوتیمود، سیپولوسل-تی، واکسن آبله و آبله میمونی (زنده)، استاوودین، ترتوموتید، واکسن (زنده)، واکسن‌ (غیرفعال)، زیدوودین

کاهش اثرات دوکسوروبیسین (متداول) توسط داروها:
گلیکوزید های قلبی، القاکننده های قوی و متوسط CYP3A4، دابرافنیب، دفراسیروکس، دکسرازوکسان، اکیناسه، انزالوتامید، اردافتینیب، ایوسیدنیب، میتوتان، القاکننده‌های P-gp/ABCB1، ساریلومب، سیلتوکسیمب، توسیلیزومب، گیاه علف چای

افزایش اثرات داروها توسط دوکسوروبیسین (متداول):
باریسیتینیب، کلوزاپین، دفریپرون، فینگولیمود، لفلونومید، مرکاپتوپورین، ناتالیزومب، اوزانیمود، سیپونیمود، توفاسیتینیب، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)، وینفلونین، زیدوودین

افزایش اثرات دوکسوروبیسین (متداول)توسط داروها:
آدوتراستوزومب امتانسین، بواسیزومب، کلرامفنیکل (چشمی)، کلادریبین، کلوفازیمین، کانیواپتان، سیکلوفسفامید، سیکلوسپورین (سیستمیک)، مهارکننده‌های CYP3A4 (قوی و متوسط)، مهارکننده‌های قوی و متوسط CYP2D6، دنوزومب، دیپیرون، اردافتینیب، فم-تراستوزومب دروکستکان ، فوس آپرپیتانت، فوزیدیک اسید (سیستمیک)، ایدلالیسیب، اینبلیزومب، لاروترکتینیب، لاسمیدیتان، مزالامین، میفپریستون، اوکرلیزومب، پالبوسیکلیب، پالیفرمین، پانوبینوستات، مهارکننده‌های P-gp/ABCB1، پیمکرولیموس، پرومازین، رفلومیلاست، سورافنیب، استریپنتول، تاکرولیموس (موضعی)، تراستوزومب، مشتقات تاکسان

تداخل با غذا:
ذکر نشده است.

هشدار ها دوکسوروبیسین

*
1- پیش از شروع درمان، تست بارداری در زنان متاهلی که در سنین باروری می باشند، الزامی است.
2- پیش از شروع درمان، ارزیابی جامعی از وضعیت قلبی عروقی بیمار انجام گیرد؛ از جمله بررسی سابقه بیمار، بررسی فیزیکی، ارزیابی ریسک فاکتورهای بیماری های قلبی عروقی (مانند پرفشاری خون، دیابت، دیس لیپیدمی، چاقی و مصرف سیگار).
3- پیش از شروع درمان اکوکاردیوگرام بیمار بررسی شود.
4- عملکرد قلبی بیمار پیش از شروع درمان و سپس به صورت دوره ای در طول درمان و پس از تکمیل دوره درمان پایش شود.
5- عملکرد کبد، الکتروکاردیوگرام و کسر تخلیه بطن چپ (از طریق اکوکاردیوگرافی یا آنژیوگرافی رادیونوکلید چند دریچه ای) پیش از هر دوره درمان ارزیابی شود.
6- عملکرد قلبی بیمار مانند الکتروکاردیوگرام و کسر تخلیه بطن چپ (از طریق اکوکاردیوگرافی یا آنژیوگرافی رادیونوکلید چند دریچه ای (MUGA)) در ابتدای درمان و پس از درمان (یا به صورت متناوب تر در کودکان، سابقه دریافت داروهای آنتراسیکلین، دوز تجمعی بیشتر از 300 میلی گرم/ متر مربع یا دیگر ریسک فاکتورهای قلبی) ارزیابی شود.
7- بیومارکرهای قلبی در سرم پایش شود.
8- شمارش افتراقی سلول های خونی (CBC with diff)، سطح پلاکت، عملکرد کبدی (بیلی روبین، آسپارتات آمینوترانسفراز، آلانین آمینوترانسفراز و آلکالین فسفاتاز) و کراتینین سرم در ابتدای درمان و سپس به صورت دوره ای پایش شود.
9- سطح اوریک اسید و الکترولیت های سرم (کلسیم، پتاسیم، فسفات) پایش شود.
10- وضعیت هیدراسیون بیمار و محل انفوزیون پایش شود.
11- میزان خطر بروز بدخیمی های ثانویه ارزیابی شود و اهمیت پایش طولانی مدت سرطان ثانویه به بیمار گوشزد شود.
12- برای جلوگیری از نشت دارو به بافت، محل انفوزیون به دقت پایش شود. نشت دارو ممکن است به پوسته ریزی یا نکروز بافت منجر شود (در صورت نشت از دکسرازوکسان یا DMSO استفاده شود).
13- محل تزریق از لحاظ بروز قرمزی، کاهش خون بازگشتی یا تورم به دقت پایش شود.
14- بیمار از لحاظ بروز تغییرات پوستی پایش شود.
15- به بیمار گوشزد شود که در طول درمان با این دارو، دریافت هرگونه واکسن زنده ممنوعیت دارد.
16- به منظور جلوگیری از بروز تهوع و استفراغ، داروهای ضدتهوع مناسب برای بیمار تجویز گردد.
17- به بیمار گوشزد شود که بروز عوارضی از قبیل تنفس کوتاه، ادم و خستگی را به سرعت گزارش کند.
18- اهمیت هیدراته بودن به بیمار آموزش داده شود.
- در بیمارانی که سابقه درمان با داروهای این دسته، رادیوتراپی قفسه سینه، بیماری کبدی، نارسایی قلبی و کلیوی دارند، با احتیاط تجویز شود.
- به بیمار هشدار داده شود که پس از دریافت دارو، امکان قرمز شدن رنگ ادرار وجود دارد.

توصیه های دارویی دوکسوروبیسین

1- دوکسوروبیسین نباید در بیمارانی که قبلاً مقادیر تجمعی کامل دوکسوروبیسین و دانوروبیسین را دریافت کردند، مصرف شود.
2- با مصرف دوکسوروبیسین در فواصل یک هفته ای ممکن است خطر عوارض جانبی قلب و خونی کمتر شود.
3- دوکسوروبیسین را باید به صورت تزریق وریدی آهسته تجویز کرد. به علت تحریک ورید در محل تزریق و احتمال خطر بروز ترومبوفلبیت و نشت دارو به بافت های اطراف رگ، انفوزیون وریدی دارو توصیه نمی شود.
4- دوکسوروبیسین موجب نکروز موضعی بافتها می شود. به همین دلیل به صورت عضلانی یا زیر جلدی نباید تزریق شود.