دانروبیسین چیست و برای چه مواردی استفاده می شود؟

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف دانروبیسین

دانوروبیسین در درمان اریترولوسمی ، لوسمی حاد لنفوبلاستیک، لوسمی حاد میلوسیتیک و لوسمی حاد منوسیتیک به کار می رود. همچنین مصرف آن در درمان نوروبلاستوما، لنفوم های غیر هوچکینی، سارکوم اوینگ، تومور ویلمز و لوسمی مزمن میلوسیتیک توصیه شده است.

مکانیسم اثر دانروبیسین

*-مهار سنتز DNA و RNA و متلاشی شدن DNA (از طریق اتصال بین جفت بازهای DNA و جلوگیری از تشکیل پیوندهای استری، مهار آنزیم توپوایزومراز II و بازسازی DNA، باز کردن مارپیچ دورشته ای DNA)

فارماکوکینتیک دانروبیسین

*اتصال به پروتئین: 60-50%
متابولیسم: کبدی (به متابولیت فعال دانوروبیسینول و سپس به متابولیت های غیرفعال)
نیمه عمر:
فاز ابتدایی 45 دقیقه
فاز پایانی 18.5 ساعت
متابولیت فعال دانوروبیسینول 27 ساعت
دفع: مدفوع (40%)، ادرار (25%)

منع مصرف دانروبیسین

تنها منع مصرف دانوروبیسین، واکنش‌های حساسیت مفرط از قبل موجود است. اگرچه در بیماران مبتلا به نارسایی کبدی و کلیوی باید احتیاط کرد زیرا این امر می تواند خطر سمیت را افزایش دهد و کاهش نسبی دوز ضروری است.

عوارض جانبی دانروبیسین

*
عوارض شایع (%10<):
قلبی عروقی: نارسایی قلبی (وابسته به دوز؛ ممکن است 8-7 سال پس از درمان بروز کند.)، الکتروکاردیوگرام غیرطبیعی (گذرا، معمولا بدون علامت و خود محدود شونده، شامل: انقباضات زودرس دهلیزی، تغییر در قطعه ی ST در الکتروکاردیوگرام، تاکی کاردی فوق بطنی، انقباضات زودرس بطنی)
پوستی: ریزش مو(برگشت پذیر)
گوارشی: تهوع (خفیف)، التهاب دهان، استفراغ (خفیف)
ادراری تناسلی: قرمز شدن رنگ ادرار
هماتولوژی و انکولوژی: سرکوب مغز استخوان (شروع: 7 روز، فروکش: 14-10 روز، بهبود: 28-21 روز؛ لکوپنی، آنمی، ترومبوسیتوپنی)
متفرقه: radiation recall phenomenon
عوارض نسبتا شایع (%10-1):
پوستی: تغییر رنگ عرق
غدد درون ریز و متابولیسم: افزایش اوریک اسید خون
گوارشی: درد شکمی، اسهال، تغییر رنگ بزاق، زخم گوارشی
موضعی: عود پس از تزریق
چشمی: تغییر رنگ اشک

تداخلات دارویی دانروبیسین

*مشخصات کلی تداخلات:
- سوبسترای P-gp
-تشدید سمیت قلبی
- عامل انکولوژیک سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
- عامل انکولوژیک سرکوب‌کننده مغز استخوان

تداخلات رده X (پرهیز):
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، بواسیزومب، کلادریبین، دیپیرون، لاسمیدیتان، ناتالیزومب، پیمکرولیموس، تاکرولیموس (موضعی)، اوپاداسیتینیب، واکسن‌ (زنده)

کاهش اثرات داروها توسط دانروبیسین (متداول):
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، گلیکوزیدهای قلبی، تست پوستی کوکسیدیوئید ایمیت، لنوگراستیم، لیپگفیلگراستیم، نیوولومب، پیدوتیمود، سیپولوسل-تی، واکسن آبله و آبله میمونی (زنده)، ترتوموتید، واکسن‌ (غیرفعال)، واکسن‌ (زنده)

کاهش اثرات دانروبیسین (متداول) توسط داروها:
گلیکوزیدهای قلبی، اکیناسه، لوماکافتور و ایواکافتور، القاکننده‌های P-gp/ABCB1

افزایش اثرات داروها توسط دانروبیسین (متداول):
باریسیتینیب، کلوزاپین، دفریپرون، فینگولیمود، لفلونامید، ناتالیزومب، اوزانیمود، سیپونیمود، توفاسیتینیب، اوپاداسیتینیب، واکسن‌ (زنده)

افزایش اثرات دانروبیسین (متداول) توسط داروها:
آدوتراستوزومب امتانسین، بواسیزومب، کلرامفنیکل (چشمی)، کلادریبین، سیکلوفسفامید، دنوزومب، دیپیرون، اردافیتینیب، فم-تراستوزومب دروکستکان، لاسمیدیتان، لوماکافتور و ایواکافتور، مزالامین، اوکرلیزومب، پالیفرمین، مهارکننده‌های P-gp/ABCB1، پیمکرولیموس، پرومازین، رانولازین، رفلومیلاست، تاکرولیموس(موضعی)، مشتقات تاکسان، تراستوزومب

تداخل با غذا:
ذکر نشده است.

هشدار ها دانروبیسین

*1- پیش از شروع درمان، ارزیابی جامعی از وضعیت قلبی عروقی بیمار انجام گیرد؛ از جمله بررسی سابقه بیمار، بررسی فیزیکی و ارزیابی ریسک فاکتورهای بیماری های قلبی عروقی (مانند پرفشاری خون، دیابت، دیس لیپیدمی، چاقی و مصرف سیگار).
2- پیش از شروع درمان اکوکاردیوگرام بیمار بررسی شود.
3- عملکرد کبد، الکتروکاردیوگرام و کسر تخلیه بطن چپ (از طریق اکوکاردیوگرافی یا آنژیوگرافی رادیونوکلید چند دریچه ای) پیش از هر دوره درمان ارزیابی شود.
4- شمارش افتراقی سلول های خونی (CBC with diff) و سطح پلاکت به صورت دوره ای پایش شود.
5- عملکرد کلیوی و سطح اوریک اسید پایش گردد.
6- بیومارکرهای قلبی در سرم پایش شود.
7- در صورت مشاهده علائم اختلال قلبی در طول دوره درمان، بررسی اکوکاردیوگرام توصیه می شود. در صورتی که امکان اکوکاردیوگرافی وجود نداشته باشد، ام آر آی قلبی (انتخاب ارجح) و یا اسکن موگا توصیه می شود.
8- بیمار از لحاظ بروز پرفشاری خون، تاکی کاردی، افزایش حجم و فشار مایعات بدن، سرفه، تنگی نفس و ناراحتی گوارشی، پیش از هر انفوزیون و در طول درمان پایش گردد.
9- برای جلوگیری از نشت دارو به بافت، محل انفوزیون به دقت پایش شود. نشت دارو به بافت ممکن است به سلولیت شدید یا نکروز بافتی منجر شود. در صورت نشت دارو، توصیه می شود که یخ در محل قرار داده شود، اندام بالاتر از سطح بدن قرار گیرد و سریعا به پزشک اطلاع داده شود.
10- در اختلال عملکرد کبدی یا کلیوی، سرکوب مغز استخوان، بیماری های قلبی با احتیاط تجویز شود.
- به بیمار گوشزد شود که استفاده از یک روش مناسب جلوگیری از بارداری الزامی است.
- به بیمار هشدار داده شود که طی 2-1 روز پس از درمان، امکان قرمز شدن رنگ ادرار وجود دارد.

توصیه های دارویی دانروبیسین

1- به دلیل نکروز بافتی فقط به صورت تزریق وریدی به کار می رود ( به دلیل بروز ترومبوفلبیت و تحریک ورید از انفوزیون وریدی نیز خودداری شود).
2- فاصله دوره های درمانی آن نباید کمتر از 21 روز باشد تا فعالیت مغز استخوان به حالت عادی برگردد.