اگزالی پلاتین چیست و برای چه مواردی استفاده می شود؟

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف اگزالی پلاتین

اگزالی پلاتین یک ترکیب حاوی پلاتینوم است مشابه با سیس پلاتین در درمان سرطان کولورکتال متاستاتیک این دارو همراه با فلورواوراسیل و اسید فولینیک تجویز می گردد. دوز توصیه شده mg/m 85 به طریق انفوزیون داخل وریدی طی 2 تا 6 ساعت می باشد که در 250 تا 500 ml گلوکز 5% حل می گردد. دوز تجویزی را می توان در فواصل 2 هفته ای تکرار نمود. جهت کاهش عوارض تولیدکنندگان پیشنهاد می کنند دوز آغازین را به mg/m 65 کاهش دهند. همیشه قبل از fluoropyrimidine ها باید Oxaliplatin را تجویز نمود. جهت درمان سرطان تخمدان نقش این دارو در دست بررسی است.

مکانیسم اثر اگزالی پلاتین

-عامل آلکیله کننده، مشتق پلاتین
در چرخه سلولی به صورت غیراختصاصی عمل می کند.
- مهار همانندسازی و رونویسی DNA و مرگ سلولی (از طریق اتصال پلاتین به DNA و ایجاد کراس لینک)

فارماکوکینتیک اگزالی پلاتین

پیک پلاسمایی: 2 ساعت
اتصال به پروتئین: بیش از 90% (عمدتا به آلبومین و گاماگلوبین)
پلاتین به صورت برگشت ناپذیر متصل می شود و در گلبول قرمز تجمع می یابد.
متابولیسم: غیرآنزیمی به صورت سریع و گسترده (به متابولیت های فعال و غیرفعال)
نیمه عمر:
کودکان (پلاتین قابل فیلتره) 662-187 ساعت
بزرگسالان (پلاتین قابل فیلتره) فاز آلفا 0.43 ساعت، فاز بتا 16.8 ساعت، نهایی 392 ساعت
دفع: ادرار (54%)، مدفوع (2%)

عوارض جانبی اگزالی پلاتین

عوارض شایع (%10<):
سیستم اعصاب مرکزی: نوروپاتی محیطی، خستگی، درد، سردرد، بی خوابی
گوارشی: تهوع، اسهال، استفراغ، درد شکمی، یبوست، بی اشتهایی، التهاب دهان
هماتولوژی و انکولوژی: آنمی، ترومبوسیتوپنی، لکوپنی
کبدی: افزایش سطح سرمی آلانین آمینوترانسفراز، افزایش سطح سرمی آسپارتات آمینوترانسفراز، افزایش بیلی روبین سرم
عصبی، عضلانی و اسکلتی: کمردرد
تنفسی: تنگی نفس، سرفه
متفرقه: تب
عوارض نسبتا شایع (%10-1):
قلبی و عروقی: ادم، درد قفسه سینه، ادم محیطی، گرگرفتگی، آمبولی ترومبوتیک
سیستم اعصاب مرکزی: لرز شدید، سرگیجه
پوستی: راش پوستی، ریزش مو، سندرم دست و پا (PPE)
غدد درون ریز و متابولیسم: کم آبی بدن، کاهش پتاسیم خون
گوارشی: سوء هاضمه، اختلال چشایی، نفخ، سکسکه، موکوزیت، اختلال در بلع، رفلاکس
ادراری تناسلی: سوزش ادرار
هماتولوژی و انکولوژی: نوتروپنی
ازدیاد حساسیت: واکنش ازدیاد حساسیت (شامل کهیر، خارش، برافروختگی صورت، تنفس کوتاه، برونکواسپاسم، افزایش تعریق، افت فشار خون، سنکوپ
موضعی: واکنش محل تزریق (قرمزی، تورم، درد)
عصبی، عضلانی و اسکلتی: درد مفاصل
چشمی: ریزش غیرطبیعی اشک
کلیوی: افزایش کراتینین سرم
تنفسی: عفونت مجاری تنفس فوقانی، رینیت، خون دماغ، فارنژیت، اختلال حس در گلو

تداخلات دارویی اگزالی پلاتین

*مشخصات کلی تداخلات:
-عامل انکولوژیک سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
-عامل انکولوژیک سرکوب‌کننده مغز استخوان
-تشدید سمیت کلیوی
-تشدید سمیت گوشی
-افزایش فاصله QT (بسته به شرایط)

تداخلات رده X (پرهیز):
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، کلادریبین، دیپیرون، ناتالیزومب، پیمکرولیموس، تاکرولیموس (موضعی)، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)

کاهش اثرات داروها توسط اگزالیپلاتین:
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، تست پوستی کوکسیدیوئید ایمیت، فوس فنی‌توئین- فنی‌توئین ، لنوگراستیم، لیپگفیلگراستیم، نیوولومب، پیدوتیمود، سیپولوسل-تی، واکسن آبله و آبله میمونی (زنده)، ترتوموتید، واکسن‌ (زنده) واکسن (غیرفعال)

کاهش اثرات اگزالیپلاتین توسط داروها:
اکیناسه

افزایش اثرات داروها توسط اگزالیپلاتین:
باریسیتینیب، کلوزاپین، دفریپرون، فینگولیمود، لفلونومید، ناتالیزومب، اوزانیمود، سیپونیمود، هالوپریدول، عوامل طولانی کننده‌ی فاصله QT (بالاترین خطر)، مشتقات تاکسان، توپوتکان، توفاسیتینیب، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)

افزایش اثرات اگزالیپلاتین توسط داروها:
کلرامفنیکل (چشمی)، کلادریبین، دنوزومب، دیپیرون، اردافیتینیب، مزالامین، اوکرلیزومب، پالیفرمین، پیمکرولیموس، پرومازین، روفلومیلاست، تاکرولیموس (موضعی)، تافنوکین، تراستوزومب

تداخل با غذا:
ذکر نشده است.

هشدار ها اگزالی پلاتین

1- پیش از شروع درمان، انجام تست بارداری در زنان متاهلی که در سنین باروری می باشند، الزامی است.
2- شمارش افتراقی سلول های خونی (CBC with diff)، عملکرد کلیوی (مانند کراتینین سرم)، سطح الکترولیت های سرم (پتاسیم و منیزیم)، آسپارتات آمینوترانسفراز، آلانین آمینوترانسفراز و بیلی روبین بیمار در ابتدای درمان، پیش از هر دوره درمان و در صورت نیاز بالینی ارزیابی شود.
3- الکتروکاردیوگرام بیمار، پیش از هر دوز ارزیابی شود (به ویژه بیمارانی که در خطر بروز طولانی شدن QT می باشند).
4- ارزیابی نورولوژیک پیش از هر دوز و سپس به صورت دوره ای انجام گیرد.
5- در بیماران مصرف کننده داروهای ضدانعقاد خوراکی، INR و PT به دقت پایش شود.
6- بیمار از لحاظ بروز واکنش های ازدیاد حساسیت، سمیت ریوی، سمیت قلبی، سمیت کبدی، عفونت، نوروپاتی (حاد یا مقاوم)، سندرم انسفالوپاتی خلفی برگشت پذیر، نوروپاتی، خونریزی و سمیت گوارشی، در طول انفوزیون و بین دوره های انفوزیون پایش شود.
7- بیمار از لحاظ بروز واکنش های شبه آنافیلاکسی و نشت دارو به بافت، به دقت پایش شود (ممکن است طی چند دقیقه ابتدایی دریافت دارو بروز کند). لازم است که داروهای مناسب برای کنترل واکنش های ازدیاد حساسیت در دسترس باشد.
8- لازم است که دیگر داروهای مصرفی بیمار بررسی شود تا در صورت نیاز، تنظیم دوز صورت گیرد یا از درمان جایگزین استفاده شود.
- موارد احتیاط مصرف دارو پیش از شروع درمان در نظر گرفته شود.