فلورواوراسیل چیست و برای چه مواردی استفاده می شود؟

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف فلورواوراسیل

فلوئورواوراسیل در درمان کارسینوم کولورکتال، پستان، معده و لوزالمعده تجویز می شود. همچنین در درمان کارسینوم مثانه، پروستات، تخمدان، دهانه رحم، رحم، ریه و کبد، سر گردن، ترشحات ناشی ازتومور بدخیم در فضای جنب،صفاق و پردیکارد نیز مصرف شده است. فلوئورواوراسیل در درمان کراتوز چندگانه ناشی از نور خورشید و کارسینوم پوست به کار می رود. این دارو در درمان التهاب لب ناشی از نور خورشید، لکوپنی مخاطی، درماتیت ناشی از پرتو درمانی، بیماری بوئن و اریتروپلازی کوئیرات نیز مصرف شده است.

مکانیسم اثر فلورواوراسیل

*
آنتی متابولیت آنالوگ پیریمیدین
اختلال در سنتز DNA و RNA در فاز S توسط متابولیت ها:
- توقف رشد سلول (با قرارگیری F-UMP (متابولیت فعال) به جای اوراسیل موجود در RNA)
- مهار سنتز DNA (مهار تیمیدیلات سنتتاز و اتمام ذخایر تیمیدین تری فسفات (ترکیب ضروری برای سنتز DNA) توسط F-dUMP (متابولیت فعال))

فارماکوکینتیک فلورواوراسیل

*
شروع اثر: 7-2 روز (ممکن است تا 12 هفته به طول بینجامد)
طول اثر: 24 ساعت
متابولیسم: کبدی (توسط آنزیم دهیدروژناز به متابولیت های فعال F-UMP و F-dUMP)
نیمه عمر: 20-8 دقیقه (به دنبال تزریق بولوس)
دفع: ادرار (داروی تغییرنیافته 20-5% طی 6 ساعت، متابولیت ها طی 4-3 ساعت)

منع مصرف فلورواوراسیل

مصرف این دارو در بارداری اکیدا ممنوع است و جزء داروهای گروه X طبقه بندی می شود و ممکن است باعث مرگ یا نقص عضو جنین گردد.

عوارض جانبی فلورواوراسیل

*
سایر عوارض (درصد نامشخص):
قلبی عروقی: آنژین صدری، آریتمی قلبی، نارسایی قلبی، حوادث عروق مغزی، بیماری ایسکمیک قلبی، ترومبوفلبیت موضعی، سکته قلبی، وازواسپاسم، اکتوپی بطنی
سیستم اعصاب مرکزی: سندرم مغزی (حاد)، گیجی، دیس اورینتیشن (اختلال در تشخیص موقعیت)، سرخوشی، سردرد
پوستی: ریزش مو، تغییرات ظاهری ناخن (جدا شدن ناخن از بستر)، درماتیت، هایپرپیگمانته شدن مسیر وریدی پوست، راش ماکولوپاپولار (خارش)، سندرم دست و پا (PPE)، شقاق پوستی، حساسیت پوست به نور، سندرم استیونس جانسون، خشکی پوست، نکروز توکسیک اپیدرمال
گوارشی: بی اشتهایی، اسهال، التهاب حلق و مری، خونریزی گوارشی، زخم گوارشی، ایسکمی عروق مزانتریک حاد، تهوع، التهاب دهان، استفراغ، پوسته ریزی بافت
هماتولوژی و انکولوژی: آگرانولوسیتوز، آنمی، لکوپنی (فروکش: 14-9 روز، بهبود: تا 30 روز)، پان‌سیتوپنی (کاهش تمام سلول های خون)، ترومبوسیتوپنی
ازدیاد حساسیت: آنافیلاکسی، واکنش ازدیاد حساسیت (جنرالیزه)
چشمی: تنگی مجرای اشکی، ریزش اشک، نیستاگموس (حرکات غیرارادی چشم)، هراس از نور، اختلالات بینایی
تنفسی: خون دماغ

تداخلات دارویی فلورواوراسیل

*مشخصات کلی تداخلات:
- مهارکننده CYP2C9 (قوی)
- تشدید هایپرآمونمی
- عامل انکولوژیک سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
- عامل انکولوژیک سرکوب‌کننده مغز استخوان
- افزایش‌ فاصله QT (شناخته شده)

تداخلات رده X (پرهیز):
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، بریوودین، کلادریبین، دیپیرون، جیمراسیل، ناتالیزومب، پیمکرولیموس، تاکرولیموس (موضعی)، اوپاداستینیب، واکسن (زنده)

کاهش اثرات داروها توسط فلورواوراسیل:
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، کلادریبین، تست پوستی کوکسیدیوئید ایمیت، لنوگراستیم، لیپگفیلگراستیم، نیولومب، پیدوتیمود، سیپولوسل-تی، واکسن آبله و آبله میمونی (زنده)، واکسن (زنده)، واکسن‌ (غیرفعال)، ترتوموتید
کاهش اثرات فلورواوراسیل توسط داروها:
اکیناسه

افزایش اثرات داروها توسط فلورواوراسیل:
باریسیتینیب، کلوزاپین، دفریپرون، فینگولیمود، فوس فنی‌توئین-فنی‌توئین، هالوپریدول، لفلونومید، ناتالیزومب، اوزانیمود، عوامل طولانی کننده‌ی فاصله QT (بیشترین خطر)، سیپونیمود، توفاسیتینیب، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)، آنتاگونیست های ویتامین کا

افزایش اثرات فلورواوراسیل توسط داروها:
کلرامفنیکل (چشمی)، سایمتیدین، کلادریبین، دنوزومب، دیپیرون، فولیک اسید، جمسیتابین، جمیراسیل، اینبلیزومب، لوکوورین کلسیم-لولوکوورین، مزالامین، مترونیدازول (سیستمیک)، اوکرلیزومب، پالیفرمین، پیمکرولیموس، پرومازین، رفلومیلاست، تاکرولیموس (موضعی)، تراستوزومب

تداخل با غذا:
ذکر نشده است.

هشدار ها فلورواوراسیل

*
1- شمارش افتراقی سلول های خونی (CBC with diff) و سطح پلاکت ها پیش از هر دوره شیمی درمانی (برای مثال در صورت تجویز هفتگی دارو، به صورت هفتگی پایش شود.) و در صورت نیاز بالینی ارزیابی شود.
2- INR و PT (در بیمارانی که در حال مصرف همزمان داروهای ضد انعقاد مشتق کومارین می باشند)، عمکرد کبدی و کلیوی پایش گردد.
3- بیمار از لحاظ بروز علایم سندرم دست و پا، سمیت قلبی، سمیت عصبی، التهاب دهان، اسهال، عفونت و انسفالوپاتی هایپرآمونمیک پایش شود و به بیمار گوشزد شود که علائمی از این قبیل (عفونت، مشکلات قلبی، اسهال شدید، گیجی، تغییر سطح هوشیاری، قرمزی و حساسیت کف دست و پا) را به سرعت گزارش کند.
4- در بیمارانی که سمیت یا واکنش زودرس حاد دارند، جهش های ژن دی هیدروپیریمیدین دهیدروژناز (DPD) بررسی شود.
5- لازم است که دیگر داروهای مصرفی بیمار بررسی شود تا در صورت نیاز، تنظیم دوز صورت گیرد یا از درمان جایگزین استفاده شود.

توصیه های دارویی فلورواوراسیل

1- بیمار باید در شروع درمان در بیمارستان بستری شود.
2- مقدار مصرف نگهدارنده دارو بر اساس نیاز های فردی هر بیمار و بر مبنای پاسخ های هماتولوژیک بیمار متناسب با مقدار مصرف قبلی تنظیم شود. مقدار مصرف بعدی دارو، تنها پس از بهبود عوارض سمی مقدار مصرف قبلی باید تجویز شود.
3- اندازه گیری هماتوکریت یا هموگلوبین و شمارش لکوسیت و پلاکت در ابتدا و طول درمان لازم است.
4- انفوزیون آهسته وریدی دارو ( 24-2 ساعت ) از سمیت دارو می کاهد، هر چند تزریق سریع داخل وریدی( 2-1 دقیقه ) دارو موثرتر است.
5- قبل از مصرف کرم فلوئورواوراسیل بیوپسی در شروع و طول درمان برای تایید بهبود کارسینوم سطحی سلول های قاعده ای، توصیه می شود.
6- در صورت بروز لکه های صورتی و نرم در محل مصرف کرم، مصرف دارو باید قطع شود.
7- احتمال بروز واکنش حساسیت به نور طی درمان با کرم فلوئورواوراسیل و 2-1 ماه پس از خاتمه درمان وجود دارد، لذا از قرار گرفتن در مقابل نور خورشید خودداری شود.